Od 1 lipca 2023 r. obowiązują przepisy dotyczące nowego postępowania odrębnego w kodeksie postępowania cywilnego – postępowanie z udziałem konsumentów. Przepisy te mają zastosowanie zarówno w przypadku roszczenia konsumenta przeciwko przedsiębiorcy, jak i roszczenia przedsiębiorcy przeciwko konsumentowi. Co istotne, przepisy te mają zastosowanie również do osób, które już zaprzestały działalności gospodarczej, ale w momencie powstania roszczenia prowadziły działalność gospodarczą.
Nowe rozwiązania procesowe w znaczący sposób ułatwiają dochodzenie praw konsumentom dając możliwość wytoczenia powództwa przed sądem właściwym dla miejsca zamieszkania.
W niektórych sytuacjach konsument będzie też zwolniony całkowicie albo w części z kosztów procesu. Będzie to mieć miejsce, kiedy przedsiębiorca przed wytoczeniem powództwa zaniecha próby dobrowolnego rozwiązania sporu, uchylił się od udziału w niej lub uczestniczył w złej wierze i przez to przyczynił się do zbędnego wytoczenia powództwa lub wadliwego określenia przedmiotu sprawy. Konsekwencje takie mogą dotknąć przedsiębiorcę niezależnie od wyniku sprawy. Koszty te mogą być w uzasadnionych przypadkach podwyższone dwukrotnie, co dodatkowo ma skłonić przedsiębiorców do polubownego rozwiązywania sporów z konsumentami.
Oprócz „wzmocnionego” obowiązku polubownego rozwiązywania sporów z konsumentami, na przedsiębiorców został nałożony obowiązek, dobrze znany już z postępowania w sprawach gospodarczych, powołania wszystkich twierdzeń i dowodów już w pozwie albo w odpowiedzi na pozew. Rygor ten jest złagodzony w przypadku przedsiębiorcy niezastępowanego przez adwokata, radcę prawnego, rzecznika patentowego lub Prokuratorię Generalną RP, gdyż Sąd ma obowiązek pouczyć o obowiązku powołania wszystkich twierdzeń i dowodów, a przewodniczący wyznaczyć termin nie krótszy niż dwa tygodnie na ich powołanie. Późniejsze powołanie dowodu wymaga uprawdopodobnienia, że nie było wcześniejszej takiej możliwości albo że potrzeba jego powołania wynikła później.
Wzmocnienie pozycji konsumentów w sporze z przedsiębiorcą wpisuje się w ogólną tendencje prawodawstwa unijnego i ma na celu wyrównanie różnicy pomiędzy ekonomicznie słabszym konsumentem, a silniejszym przedsiębiorcą. Zauważyć jednak należy, że o ile w sporze konsument przeciwko dużemu przedsiębiorcy widać znaczącą dysproporcję, o tyle w przypadku jednoosobowych, małych przedsiębiorców już tak istotnej nierówności nie ma.
Dodatkowym utrudnieniem dla przedsiębiorców, będących osobami fizycznymi jest brak przepisu umożliwiającego rozpoznanie sprawy z pominięciem tych przepisów, którą to możliwość przewiduje postępowanie w sprawach gospodarczych.
Praktyczne skutki tej regulacji zapewne zaobserwować będzie można w kilka miesięcy po jej wejściu w życie, niewątpliwie jednak wzmacniając pozycję konsumenta, wpływają one jednocześnie na zwiększenie ryzyka prowadzenia działalności gospodarczej dla małych przedsiębiorców kierujących swoją ofertę do konsumentów.